Anayasa Mahkemesi (AYM), bir avukatın, vekalet ücreti kazanmak amacıyla yakınlarına banka işlemi yaptırarak 1600’e yakın dava açtığı ve hak ihlali talep ettiği durumla ilgili olarak, bireysel başvuru hakkının kötüye kullanılması sebebiyle başvuruları reddetti ve başvuru sahiplerine 2’şer bin lira disiplin para cezası verdi.
VERGİ DÜZENLEMESİNDE KULLANILAN BOŞLUK
Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), 2020 yılında Türkiye Bankalar Birliği’ne yazı yazarak bankaların, fiziki teslimat olmaksızın hesaplar üzerinden yapılan altın satışı işlemlerinden Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) kesmelerini istemiştir. Bankalar, bu vergiyi GİB’e ödemeye başlamıştır.
Danıştay’ın 2023’te BSMV’yi iptal etmesi üzerine GİB, söz konusu verginin alınmaması gerektiği yönünde ilgili bir yazı göndermiştir. Ancak bazı bankalar, belirtilen sürenin ardından müşterilerinden BSMV kesintilerine devam etmiştir. Bu durumdan haberdar olan bir avukat, yakınlarına düşük miktarda altın alım işlemleri yaptırmış ve işlemler sonucunda 50 kuruş ile 4 lira arasında BSMV tahsil edilmiştir.
BU DURUMDA YÜZLERCE DAVA AÇILDI
Avukat, bu BSMV’lerin iadesi için yaklaşık 1600 dava açmıştır. Mahkemeler, bu davalardan 1200’de kabul, 379’unda ise ret kararı vermiştir. Bazı davalarda vekalet ücreti ödenmesine, diğerlerinde ise ödenmemesine karar verilmiştir.
BİREYSEL BAŞVURULARA RET VE PARA CEZASI
Avukat, kaybettiği 379 davayı birleştirerek AYM’ye bireysel başvuru yapmıştır. AYM, 379 dosyadan 13’ünde “başvuru süresinin aşılması” nedeniyle kabul edilemezlik kararı verirken, 366’sında “başvuru hakkının kötüye kullanılması” gerekçesiyle ret kararı vermiştir. Ayrıca, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ve İçtüzük gereği, başvuru sahiplerine ayrı ayrı 2 bin lira disiplin para cezası verilmiştir.
KARARIN GEREKÇELERİ
AYM’nin kararında, bireysel başvuru usulünün kötüye kullanılması olarak değerlendirilen davranışların amacına aykırı olduğu ifade edilmiştir. Yüksek Mahkeme, her başvuruda somut olayı dikkate alarak kötüye kullanmanın var olup olmadığını değerlendirme yetkisine sahip olduğunu belirtmiştir.
Kararda, hukuk sistemindeki boşluklardan faydalanarak haksız ve aşırı vekalet ücreti almak amacıyla gereksiz davalar açıldığı ve bu durumun bireysel başvuru konusunun kötüye kullanımı teşkil edebileceği vurgulanmıştır. Mahkemelerin asli görevinin uyuşmazlıkları çözerek adalet sağlamak olduğu vurgulanırken, “Mahkemelerin suni uyuşmazlıklar yaratılarak kişisel çıkar sağlama aracı olarak kullanılmasına izin verilmemelidir.” ifadesi yer almıştır.
Olayda, avukatın çok sayıda vekalet ücreti elde etmek için “suni dava sayılarının artırılması suretiyle bireysel başvuru hakkını kötüye kullandığı” tespit edilmiştir. Ayrıca, bu tür davaların açılmasıyla mahkemelerin iş yükünün arttığı ve yargılama sürelerinin uzadığı belirtilmiştir.
Sonuç olarak, somut olayın koşulları değerlendirildiğinde, bireysel başvuru hakkının açıkça kötüye kullanıldığı sonucuna varılmıştır. Anayasa Mahkemesi, verilen gerekçelerle başvurunun çoğunluğunun kötüye kullanım nedeniyle reddine karar vermiştir.
News
